Sağlıklı Sınırlar Koyabilmek: Hayatını Kurtaracak Sanat

Birini kıramadığın için istemediğin bir şeye “Evet” dedin mi? O toplantıya girmek istemediğin hâlde “Tabii ki!” diyerek girdin mi? Biri senden borç istediğinde aslında vermek istemediğin hâlde “Tabii ki canım” dedin mi? O zaman tebrikler! Hayır diyememenin ağırlığını sırtında taşırken sınır koyma sanatında biraz daha ustalaşmaya ihtiyacın var demektir. Ama merak etme, buradayım ve bu yazıyı okuduktan sonra sınır çizmenin hayatını nasıl değiştirebileceğini göreceksin.

Sınır Nedir ve Neden Önemlidir?

Sınırlar, zihinsel ve fiziksel sağlığını korumak için belirlediğin kişisel çizgilerdir. Tıpkı bir bahçenin etrafına çekilen çitler gibi…

Eğer bahçenin kapısını herkese açık bırakıyorsan, bir süre sonra istemediğin insanların gelip ortalığı dağıttığını, çiçeklerini ezdiğini görebilirsin. İşte sağlıklı sınırlar, hem ilişkilerini düzenler hem de kendini tükenmiş hissetmemen için sana alan sağlar.

Peki, neden bu kadar zor? Neden bazen başkalarını memnun etmek adına kendi ihtiyaçlarımızı görmezden geliriz? Bunun cevabı, çocukluktan gelen öğrenilmiş kalıplarda, toplumun beklentilerinde ve bazen de reddedilme korkusunda saklı.

Sınır Koyamamanın Bedeli

Sınır koyamamak, uzun vadede stres, tükenmişlik ve hatta fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. Başkalarının isteklerini sürekli kendininkinin önüne koyduğunda zamanla yorgun, tükenmiş ve belki de kızgın birine dönüşebilirsin. Ne demişler, “Kimse sana ‘Hayır’ demeyi öğretmediyse, hayat sana ‘Hayır’ demeyi öğretir.”

İş yerinde fazladan iş yükü alırken, arkadaşının her isteğine yetişmeye çalışırken ya da ailenin tüm sorumluluğunu sırtlanırken, bir bakmışsın ki kendi ihtiyaçlarını tamamen unutmuşsun. Evet, bu işte bir yanlışlık var.

Peki, Nasıl Sağlıklı Sınırlar Koyabilirsin?

1. Kendi ihtiyaçlarını tanı: Ne istediğini bilmiyorsan, başkalarına nasıl sınır çizeceksin? Önce kendini tanı, neye ihtiyacın olduğunu belirle.

2. Hayır demeyi öğren: Hayır, tek başına bir cümledir. Açıklamaya ihtiyacın yok. “Hayır” dediğinde kendini suçlu hissetme. “Hayır” demek, başkalarını reddetmek değil, kendine “Evet” demektir.

3. Bedenini dinle: Birine bir şey yapmayı kabul ettiğinde içinde bir sıkışma hissediyorsan, bu muhtemelen istemediğin bir şeydir. Bedenin sana sinyaller veriyor, onu dinle.

4. Net ve kararlı ol: “Bilmiyorum, belki yapabilirim” gibi belirsiz ifadeler sınırlarını netleştirmez. Bunun yerine, “O gün uygun değilim” ya da “Bunu yapamayacağım” gibi doğrudan ve kibar ifadeler kullan.

5. Kendi sınırlarına saygı duy: Başkalarının senin sınırlarını ihlal etmesini istemiyorsan, önce sen kendi koyduğun sınırları çiğnememelisin. “Bu seferlik olur” dediğin her sefer, sınırlarını biraz daha silikleştirir.

6. Rahat ol: Sınır koymak bencilce değildir. Kendine iyi bakmadan başkalarına da iyi gelemezsin. Uçaklardaki oksijen maskesi kuralını hatırla: Önce kendine, sonra başkalarına.

Sağlıklı Sınırlar Koyabilmek Neler Kazandırır?

• Daha sağlıklı ilişkiler

• Daha az stres

• Daha fazla özgüven

• Daha mutlu ve dengeli bir hayat

Eğer sağlıklı sınırlar koyabilmek konusunda zorlanıyorsan ve sürekli kendini tükenmiş hissediyorsan, bu konuda destek alabilirsin. Terapide sınır koyma becerilerini geliştirmek, hayat kaliteni ciddi şekilde artırabilir. Kendini ihmal etmeden sağlıklı sınırlar çizmek için bir adım atmaya ne dersin?

Unutma, sınır koymak kendine verdiğin bir hediyedir. Hayatının kontrolünü geri almak için bugün bir yerden başlamaya ne dersin?

Psikolog Berna Göksu